ಸ್ಕಂದಪುರಾಣ ಅಧ್ಯಾಯ 4

ಸನತ್ಕುಮಾರ ಉವಾಚ |
ಪ್ರಾಜಾಪತ್ಯಂ ತತೋ ಲಬ್ಧ್ವಾ ಪ್ರಜಾಃ ಸ್ರಷ್ಟುಂ ಪ್ರಚಕ್ರಮೇ |
ಪ್ರಜಾಸ್ತಾಃ ಸೃಜ್ಯಮಾನಾಶ್ಚ ನ ವಿವರ್ಧಂತಿ ತಸ್ಯ ಹ ||

ಸ ಕುರ್ವಾಣಸ್ತಥಾ ಸೃಷ್ಟಿಂ ಶಕ್ತಿಹೀನಃ ಪಿತಾಮಹಃ |
ಸೃಷ್ಟ್ಯರ್ಥಂ ಭೂಯ ಏವಾಥ ತಪಶ್ಚರ್ತುಂ ಪ್ರಚಕ್ರಮೇ ||

ಸೃಷ್ಟಿಹೇತೋಸ್ತಸ್ಯ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ತ್ರಿಭುವನೇಶ್ವರಃ |
ತೇಜಸಾ ಜಗದಾವಿಶ್ಯ ಆಜಗಾಮ ತದಂತಿಕಮ್ |
ಸ್ರಷ್ಟಾ ತಸ್ಯ ಜಗನ್ನಾಥೋsದರ್ಶಯತ್ಸ್ವತನೌ ಜಗತ್ ||

ಸ್ವಯಮಾಗತ್ಯ ದೇವೇಶೋ ಮಹಾಭೂತಪತಿರ್ಹರಃ |
ವ್ಯಾಪ್ಯೇವ ಹಿ ಜಗತ್ಕೃತ್ಸ್ನಂ ಪರಮೇಣ ಸ್ವತೇಜಸಾ |
ಶಂಭುಃ ಪ್ರಾಹ ವರಂ ವತ್ಸ ಯಾಚಸ್ವೇತಿ ಪಿತಾಮಹಮ್ ||

ತಂ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಲೋಕಸೃಷ್ಟ್ಯರ್ಥಂ ಪುತ್ರಸ್ತ್ವಂ ಮನಸಾಬ್ರವೀತ್ |
ಸ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ತಸ್ಯ ಸಂಕಲ್ಪಂ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಪರಮೇಶ್ವರಃ |
ಮೂಢೋಯಮಿತಿ ಸಂಚಿಂತ್ಯ ಪ್ರೋವಾಚ ವರದಃ ಸ್ವಯಮ್ ||

ಆಗತಂ ಪಿತರಂ ಮಾ ತ್ವಂ ಯಸ್ಮಾತ್ಪುತ್ರಂ ಸಮೀಹಸೇ |
ಮನ್ಮೂರ್ತಿಸ್ತನಯಸ್ತಸ್ಮಾದ್ಭವಿಷ್ಯತಿ ಮಮಾಜ್ಞಯಾ ||

ಸ ಚ ತೇ ಪುತ್ರತಾಂ ಯಾತ್ವಾ ಮದೀಯೋ ಗಣನಾಯಕಃ |
ರುದ್ರೋ ವಿಗ್ರಹವಾನ್ಭೂತ್ವಾ ಮೂಢ ತ್ವಾಂ ವಿನಯಿಷ್ಯತಿ ||

ಸರ್ವವಿದ್ಯಾಧಿಪತ್ಯಂ ಚ ಯೋಗಾನಾಂ ಚೈವ ಸರ್ವಶಃ |
ಬಲಸ್ಯಾಧಿಪತಿತ್ವಂ ಚ ಅಸ್ತ್ರಾಣಾಂ ಚ ಪ್ರಯೋಕ್ತೃತಾ ||

ಮಯಾ ದತ್ತಾನಿ ತಸ್ಯಾಶು ಉಪಸ್ಥಾಸ್ಯಂತಿ ಸರ್ವಶಃ |
ಧನುಃ ಪಿನಾಕಂ ಶೂಲಂ ಚ ಖಡ್ಗಂ ಪರಶುರೇವ ಚ ||

ಕಮಂಡಲುಸ್ತಥಾ ದಂಡಃ ಅಸ್ತ್ರಂ ಪಾಶುಪತಂ ತಥಾ |
ಸಂವರ್ತಕಾಶನಿಶ್ಚೈವ ಚಕ್ರಂ ಚ ಪ್ರತಿಸರ್ಗಿಕಮ್ |
ಏವಂ ಸರ್ವರ್ದ್ಧಿಸಂಪನ್ನ ಸುತಸ್ತೇ ಸ ಭವಿಷ್ಯತಿ ||

ಏವಮುಕ್ತ್ವಾ ಗತೇ ತಸ್ಮಿನ್ನಂತರ್ಧಾನಂ ಮಹಾತ್ಮನಿ |
ಬ್ರಹ್ಮಾ ಚಕ್ರೇ ತದಾ ಚೇಷ್ಟಿಂ ಪುತ್ರಕಾಮಃ ಪ್ರಜಾಪತಿಃ ||

ಸ ಜುಹ್ವಂಛ್ರಮಸಂಯುಕ್ತಃ ಪ್ರತಿಘಾತಸಮನ್ವಿತಃ |
ಸಮಿದ್ಯುಕ್ತೇನ ಹಸ್ತೇನ ಲಲಾಟಂ ಪ್ರಮಮಾರ್ಜ ಹ ||

ಸಮಿತ್ಸಂಯೋಗಜಸ್ತಸ್ಯ ಸ್ವೇದಬಿಂದುರ್ಲಲಾಟಜಃ |
ಪಪಾತ ಜ್ವಲನೇ ತಸ್ಮಿಂದ್ವಿಗುಣಂ ತಸ್ಯ ತೇಜಸಾ ||

ತದ್ಧಿ ಮಾಹೇಶ್ವರಂ ತೇಜಃ ಸಂಧಿತಂ ಬ್ರಹ್ಮಣಿ ಸ್ರುತಮ್ |
ಪ್ರೇರಿತಂ ದೇವದೇವೇನ ನಿಪಪಾತ ಹವಿರ್ಭುಜಿ ||

ಕ್ಷಣೇ ತಸ್ಮಿನ್ಮಹೇಶೇನ ಸ್ಮೃತ್ವಾ ತಂ ವರಮುತ್ತಮಮ್ |
ಪ್ರೇಷಿತೋ ಗಣಪೋ ರುದ್ರಃ ಸದ್ಯ ಏವಾಭವತ್ತದಾ ||

ತಚ್ಚ ಸಂಸ್ವೇದಜಂ ತೇಜಃ ಪೂರ್ವಂ ಜ್ವಲಯೋಜಿತಮ್ |
ಭೂತ್ವಾ ಲೋಹಿತಮಾಶ್ವೇವ ಪುನರ್ನೀಲಮಭೂತ್ತದಾ ||

ನೀಲಲೋಹಿತ ಇತ್ಯೇವ ತೇನಾಸಾವಭವತ್ಪ್ರಭುಃ |
ತ್ರ್ಯಕ್ಷೋ ದಶಭುಜಃ ಶ್ರೀಮಾನ್ಬ್ರಹ್ಮಾಣಂ ಛಾದಯನ್ನಿವ ||

ಶರ್ವಾದ್ಯೈರ್ನಾಭಿರ್ಬ್ರಹ್ಮಾ ತನೂಭಿಶ್ಚ ಜಲಾದಿಭಿಃ |
ಸ್ತುತ್ವಾ ತಂ ಸರ್ವಗಂ ದೇವಂ ನೀಲಲೋಹಿತಮವ್ಯಯಮ್ ||

ಜ್ಞಾತ್ವಾ ಸರ್ವಸೃಜಂ ಪಶ್ಚಾನ್ಮಹಾಭೂತಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಮ್ |
ಅಸೃಜದ್ವಿವಿಧಾಸ್ತ್ವಾನ್ಯಾಃ ಪ್ರಜಾಃ ಸ ಜಗತಿ ಪ್ರಭುಃ ||

ಸೋsಪಿ ಯೋಗಂ ಸಮಾಸ್ಥಾಯ ಐಶ್ವರ್ಯೇಣ ಸಮನ್ವಿತಃ |
ಲೋಕಾನ್ಸರ್ವಾನ್ಸಮಾವಿಶ್ಯ ಧಾರಯಾಮಾಸ ಸರ್ವದಾ ||

ಬ್ರಹ್ಮಣೋsಪಿ ತತಃ ಪುತ್ರಾ ದಕ್ಷಧರ್ಮಾದಯಃ ಶುಭಾಃ |
ಅಸೃಜಂತ ಪ್ರಜಾಃ ಸರ್ವಾ ದೇವಮಾನುಷಸಂಕುಲಾಃ ||

ಅಥ ಕಾಲೇನ ಮಹತಾ ಕಲ್ಪೇತೀತೇ ಪುನಃ ಪುನಃ |
ಪ್ರಜಾ ಧಾರಯತೋ ಯೋಗಾದಸ್ಮಿನ್ಕಲ್ಪ ಉಪಸ್ಥಿತೇ ||

ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತಾಯಾಂ ವಾರ್ತ್ತಾಯಾಂ ಪ್ರವೃತ್ತೇ ವೃಷ್ಟಿಸರ್ಜನೇ |
ಪ್ರಜಾಸು ಚ ವಿವೃದ್ಧಾಸು ಪ್ರಯಾಗೇ ಯಜತಶ್ಚ ಹ ||

ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಷಟ್ಕುಲೀಯಾಸ್ತೇ ಋಷಯಃ ಸಂಶಿತವ್ರತಾಃ |
ಮರೀಚಯೋsತ್ರಶ್ಚೈವ ವಸಿಷ್ಠಾಃ ಕ್ರತವಸ್ತಥಾ ||

ಭೃಗವೋsಶ್ಣ್ಗಿರಸಶ್ಚೈವ ತಪಸಾ ದಗ್ಧಕಿಲ್ಬಿಷಾಃ |
ಊಚುರ್ಬ್ರಹ್ಮಾಣಮಭ್ಯೇತ್ಯ ಸಹಿತಾಃ ಕರ್ಮಣೋsಂತರೇ ||

ಭಗವನ್ನಂಧಕಾರೇಣ ಮಹತಾ ಸ್ಮಃ ಸಮಾವೃತಾಃ |
ಖಿನ್ನಾ ವಿವದಮಾನಾಶ್ಚ ನ ಚ ಪಶ್ಯಾಮ ಯತ್ಪರಮ್ ||

ಏತಂ ನಃ ಸಂಶಯಂ ದೇವ ಚಿರಂ ಹೃದಿ ಸಮಾಸ್ಥಿತಮ್ |
ತ್ವಂ ಹಿ ವೇತ್ಥ ಯಥಾತತ್ತ್ವಂ ಕಾರಣಂ ಪರಮಂ ಹಿ ನಃ ||

ಕಿಂ ಪರಂ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ಬಲೀಯಶ್ಚಾಪಿ ಸರ್ವತಃ
ಕೇನ ಚಾಧಿಷ್ಠಿತಂ ವಿಶ್ವಂ ಕೋ ನಿತ್ಯಃ ಕಶ್ಚ ಶಾಶ್ವತಃ ||

ಕಃ ಸ್ರಷ್ಟಾ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ಪ್ರಕೃತೇಶ್ಚ ಪ್ರವರ್ತಕಃ |
ಕೋsಸ್ಮಾನ್ಸರ್ವೇಷು ಕಾರ್ಯೇಷು ಪ್ರಯುನಕ್ತಿ ಮಹಾಮನಾಃ ||

ಕಸ್ಯ ಭೂತಾನಿ ವಶ್ಯಾನಿ ಕಃ ಸರ್ವವಿನಿಯೋಜಕಃ |
ಕಥಂ ಪಶ್ಯೇಮ ತಂ ಚೈವ ಏತನ್ನಃ ಶಂಸ ಸರ್ವಶಃ ||

ಏವಮುಕ್ತಸ್ತತೋ ಬ್ರಹ್ಮಾ ಸರ್ವೇಷಾಮೇವ ಸಂನಿಧೌ |
ದೇವಾನಾಂ ಚ ಋಷೀಣಾಂ ಚ ಗಂಧರ್ವೋರಗರಕ್ಷಸಾಮ್ ||

ಯಕ್ಷಾಣಾಮಸುರಾಣಾಂ ಚ ಯೇ ಚ ಕುತ್ರ ಪ್ರವರ್ತಕಾಃ |
ಪಕ್ಷಿಣಾಂ ಸಪಿಶಾಚಾನಾಂ ಯೇ ಚಾನ್ಯೇ ತತ್ಸಮೀಪಗಾಃ |
ಉತ್ಥಾಯ ಪ್ರಾಂಜಲಿಃ ಪ್ರಾಹ ರುದ್ರೇತಿ ತ್ರಿಃ ಪ್ಲುತಂ ವಚಃ ||

ಸ ಚಾಪಿ ತಪಸಾ ಶಕ್ಯೋ ದ್ರಷ್ಟುಂ ನಾನ್ಯೇನ ಕೇನಚಿತ್ |
ಸ ಸ್ರಷ್ಟಾ ಸರ್ವಭೂತಾನಾಂ ಬಲವಾಸ್ತನ್ಮಯಂ ಜಗತ್ |
ತಸ್ಯ ವಶ್ಯಾನಿ ಭೂತಾನಿ ತೇನೇದಂ ಧಾರ್ಯತೇ ಜಗತ್ ||

ತತಸ್ತೇ ಸರ್ವಲೋಕೇಶಾ ನಮಶ್ಚಕ್ರುರ್ಮಹಾತ್ಮನೇ ||

ಋಷಯ ಊಚುಃ |
ಕಿಂ ತನ್ಮಹತ್ತಪೋ ದೇವ ಯೇನ ದೃಶ್ಯೇತ ಸ ಪ್ರಭುಃ |
ತನ್ನೋ ವದಸ್ವ ದೇವೇಶ ವರದಂ ಚಾಭಿಧತ್ಸ್ವ ನಃ ||

ಪಿತಾಮಹ ಉವಾಚ |
ಸತ್ತ್ರಂ ಮಹತ್ಸಮಾಸಧ್ವಂ ವಾಶ್ಣ್ಮನೋದೋಷವರ್ಜಿತಾಃ |
ದೇಶಂ ಚ ವಃ ಪ್ರವಕ್ಷ್ಯಾಮಿ ಯಸ್ಮಿಂದೇಶೇ ಚರಿಷ್ಯಥ ||

ತತೋ ಮನೋಮಯಂ ಚಕ್ರಂ ಸ ಸೃಷ್ಟ್ವಾ ತಾನುವಾಚ ಹ |
ಕ್ಷಿಪ್ತಮೇತನ್ಮಯಾ ಚಕ್ರಮನುವ್ರಜತ ಮಾ ಚಿರಮ್ ||

ಯತ್ರಾಸ್ಯ ನೇಮಿಃ ಶೀರ್ಯೇತ ಸ ದೇಶಸ್ತಪಸಃ ಶುಭಃ |
ತತೋ ಮುವೋಚ ತಚ್ಚಕ್ರಂ ತೇ ಚ ತತ್ಸಮನುವ್ರಜನ್ ||

ತಸ್ಯ ವೈ ವ್ರಜತಃ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಯತ್ರ ನೇಮಿರಶೀರ್ಯತ |
ನೈಮಿಶಂ ತತ್ಸ್ಮೃತಂ ನಾಮ್ನಾ ಪುಣ್ಯಂ ಸರ್ವತ್ರ ಪೂಜಿತಮ್ ||

ತತ್ಪೂಜಿತಂ ದೇವಮನುಷ್ಯಸಿದ್ಧೈ ರಕ್ಷೋಭಿರುಗ್ರೈರುರಗೈಶ್ಚ ದಿವ್ಯೈಃ
ಯಕ್ಷೈಃ ಸಗಂಧರ್ವಪಿಶಾಚಸಂಘೈಃ ಸರ್ವಾಪ್ಸರೋಭಿಶ್ಚ ದಿತೇಃ ಸುತೈಶ್ಚ ||

ವಿಪ್ರೈಶ್ಚ ದಾಂತೈಃ ಶಮಯೋಗಯುಕ್ತೈಸ್ತೀರ್ಥೈಶ್ಚ ಸರ್ವೈರಪಿ ಚಾವನೀಧ್ರೈಃ |
ಗಂಧರ್ವವಿದ್ಯಾಧರಚಾರಣೈಶ್ಚ ಸಾಧ್ಯೈಶ್ಚ ವಿಶ್ವೈಃ ಪಿತೃಭಿಃ ಸ್ತುತಂ ಚ ||

ಇತಿ ಸ್ಕಂದಪುರಾಣೇ ಚತುಥೋsಧ್ಯಾಯಃ ||